Fort

Ceith, fort (Ambon)

Het VOC-fort genaamd ‘Seith’of Ceijt’ lag aan de noordkust van Ambon, op het strand van Lebelehoe, ten westen van de Hoeloe-rivier. Tijdens de Hitu-opstanden onder aanvoering van Kakiali liet de VOC hier in juni 1643 een vierkant, houten fort bouwen met bastions op twee van de overstaande hoeken. Vanuit deze post werden campagnes de bergen in, naar de versterking Wawani, georganiseerd. Om de directe omgeving goed in de gaten te kunnen houden werden de bewoners de omliggende dorpen Nau, Binau, Henelale, Henelatua en Henehelu gedwongen dicht bij het fort te komen wonen. Na de verovering van Wawani organiseerde Gouverneur Gerard Demmer (1642–1647) een bijeenkomst in fort Seith waarin aan de leiders van Hitu werd meegedeeld dat het gebied nu eigendom was van de VOC. Hiermee kwam formeel een einde aan de oorlog. Schermutselingen deden zich echter nog voor tot in 1646. In de jaren die volgden was post niet meer van groot belang. In 1656 waren er 8 manschappen in het fort gelegerd. Ondanks deze bescheiden rol werd het verdedigingswerk in 1664-1665 toch nog versteend. De binnenruimte had een omvang van 13x13,5 meter, omringd door muren van 2 meter dik. Op 17 februari 1674 werd Ambon door een tsunami geteisterd. Meer dan 600 mensen kwamen hierbij om het leven. De dorpen Seith, Lebelehoe en Wassela werden vernietigd. Het fort raakte beschadigd. In 1697 nam het gouvernement van Ambon de beslissing het aantal verdedigingswerken langs de kust te verminderen om kosten te besparen. Twee jaar later waren er geen soldaten meer op fort Seith gelegerd, maar woonde hier enkel nog een ‘posthouder’, die erop moest toezien dat er niet onrechtmatig (buiten de VOC om) in kruidnagels werd gehandeld. Tegenwoordig is er niet veel meer terug te vinden van dit fort. In het dorp Seith zijn alleen nog delen van de fundering zichtbaar.

Afbeeldingen

Bronnen en literatuur

anoniem/anonymous, Landmonsterrollen (1691-1790)

Pusat Dokumentasi Arsitektur, Inventory and identification of forts in Indonesia (2010)

Wall, V.I. van de, De Nederlandsche oudheden in de Molukken (1928)

Jaspers, J.H.B., De gedragslijn der V.O.C. bij de bevestiging van haar macht en invloed op het eiland Amboina etc.