Fort

Zeelandia, fort (Haruku)

Het fort waarvan nu nog resten te zien zijn werd waarschijnlijk door twee eerdere VOC versterkingen voorafgegaan. In 1626 gouverneur Jan van Gorkum opdracht tot de bouw van een klein fort bij het gehucht Oma. Dit fort was echter slecht gebouwd en slecht gelegen. Vanaf de omliggende bergen kon het eenvoudig onder vuur worden genomen en het was er moeilijk om aan vers water te komen. In 1655 werd dan ook besloten dit fort te verlaten en een nieuw fort te bouwen bij Haruku. Tekeningen van François Valentijn en Isaak de Graaf tonen een blokhuis dat erg lijkt op de verdedigingswerken zoals deze ook langs de noordkust van Hila zijn gebouwd. De stenen muren van de verdedigingstoren zouden meer dan 10 meter hoog en anderhalve meter dik zijn geweest. Het blokhuis werd omheind door een vierkant van palissaden. Deze houten afscherming zou later worden vervangen door een stenen muur van ongeveer anderhalve meter hoog. In 1817 verkeerde het fort in een slechte staat. Toen er dat jaar een opstand uitbrak werd het verdedigingswerk provisorisch hersteld en wist het ter nauwer nood de aanvallen te weerstaan. Een jaar later zou een vloedgolf het fort vernietigen. De resten die vandaag de dag nog zichtbaar zijn dateren dan ook vooral van rond 1822 toen het fort weer werd hersteld. Na deze laatste grote renovatie kreeg de vesting de naam Nieuw Zeelandia. Vanaf 1862 werden er geen soldaten meer op het fort gestationeerd en diende het alleen nog als onderkomen voor de inspecteurs die de toelevering van kruidnagels overzag.

De landzijde van het fort, met de poort en het zuidoostelijke halfbastion is nog goeddeels intact, Aan de zeezijde heeft het water echter zijn destructieve werking gehad en is een groot deel van de bebouwing weggeslagen door de golven. De voormalige binnenruimte biedt nu leefruimte aan gezinnen, die hun huisjes hebben gebouwd op en tussen de vervallen muren.

Afbeeldingen

Bronnen en literatuur

anoniem/anonymous, Landmonsterrollen (1691-1790)

Pusat Dokumentasi Arsitektur, Inventory and identification of forts in Indonesia (2010)

Wall, V.I. van de, De Nederlandsche oudheden in de Molukken (1928)

Keppel, Jaap, De Molukken. VOC architectuur Banda Archipel, Ambon & Lease Eilanden, Ternate (2011)